Zaburzenia depresyjne są zaburzeniami nastroju (afektywnymi). Osoby, które dotyka depresja, jako główne trudności wskazują przedłużający się obniżony nastrój, utratę zdolności odczuwania przyjemności, brak motywacji i spadek aktywności życiowej. Objawy te powodują istotne cierpienie i problemy w funkcjonowaniu. Depresja nie jest tym samym co smutek, będącym naturalną reakcją emocjonalną na różne sytuacje.

Osoby, u których można rozpoznać większe zaburzenie depresyjne (epizod dużej depresji), doświadczają przez okres dwóch tygodni pięciu lub więcej z poniższych objawów (za DSM V):

• obniżony nastrój utrzymujący się przez większość część dnia, prawie każdego dnia;
• znaczne zmniejszenie zainteresowań i zdolności do odczuwania przyjemności w stosunku do wszystkich lub prawie wszystkich aktywności;
• znaczący spadek masy ciała lub zwiększenie masy ciała, bądź zwiększenie lub zmniejszenie apetytu;
• bezsenność lub zwiększona senność;
• pobudzenie lub spowolnienie psychoruchowe;
• zmęczenie odczuwane prawie każdego dnia;
• poczucie braku własnej wartości, poczucie winy;
• zmniejszona zdolność myślenia, koncentracji, problemy z podejmowaniem decyzji;
• nawracające myśli samobójcze lub rezygnacyjne.

Nierzadko depresji towarzyszy napięcie, niepokój, lęk i drażliwość. Mogą pojawić się także objawy psychotyczne. Zaburzenia depresyjne różnią się swoim przebiegiem, w zależności do tego, czy pacjent jest osobą w wieku podeszłym, doświadcza choroby somatycznej, jest po porodzie lub zaburzenia są wywołane substancją lub lekiem. Depresja może mieć też charakter nawracający, z okresami ustąpienia lub złagodzenia objawów.
Jeśli objawy depresji trwają przez większość dni przez co najmniej dwa lata, możemy mieć do czynienia z dystymią.

Ryzyko zachorowania na depresję w ciągu życia wynosi 10-25% u kobiet i 5-12% u mężczyzn. Depresja stanowi ogromny problem społeczny, wykluczający wiele osób z funkcjonowania społecznego i zawodowego. Ryzyko samobójstwa u osób cierpiących na depresję jest 50 razy niż w populacji ogólnej.

W ramach teorii poznawczo-behawioralnej za podłoże depresji uważamy nieadaptacyjne schematy poznawcze, nabyte w sytuacji trudnych, często traumatycznych doświadczeń i przyswajania depresyjnego stylu zachowania. Pacjenci z depresją myślą negatywnie o sobie, świecie i przyszłości – taki schemat poznawczy nazywamy “triadą depresyjną”. Wiele myśli osób cierpiących na zaburzenia depresyjne jest zniekształconych, przez pogarszają nastrój i uniemożliwiają skuteczne rozwiązywanie problemów.

Psychoterapia poznawczo-behawioralna jest skuteczną metodą leczenia zaburzeń depresyjnych. W trakcie pracy terapeutycznej celem jest nie tylko poprawa nastroju i funkcjonowania pacjenta, ale także zapobieganie nawrotom zaburzenia.